Πρωινό 18ης Νοεμβρίου χίλια εννιακόσια τόσο (δεν έχει σημασία). Η ενοχλητική οσμή του καμένου, τα σπασμένα γυαλιά και τα πεταμένα σκαμνάκια στο δρόμο, τα συνθήματα στη στάση του τρόλεϊ. Ο κάθε περαστικός από την Πατησίων καταλαβαίνει τι έγινε το προηγούμενο βράδυ στο ιστορικότερο ίδρυμα της χώρας, αγανακτεί προς στιγμή, αλλά προσπερνά με γοργό βήμα και η ζωή συνεχίζεται. Σε ένα πηγαδάκι πιο κάτω ανεβαίνουν και πέφτουν κυβερνήσεις, τη μια τα ΜΑΤ μπαίνουν την άλλη περιμένουν, φταίνε οι αναρχικοί, όχι φταίνε οι χαφιέδες, το άσυλο πάνω απ’όλα και εγώ λίγο πιο πάνω, και η ζωή συνεχίζεται. Λίγες ώρες αργότερα σε κάποιο από τα διασωθέντα αμφιθέατρα κάτι νεαροί τύποι συζητούν σε έντονο ύφος για περιφρούρηση, πορείες και καταλήψεις, ενώ την ίδια ώρα σε κάποιο από τα μεγάλα κανάλια κάτι άλλοι τύποι, πιο μεγάλοι σε ηλικία και πιο κυριλέ ντυμένοι, συζητούν σε έντονο ύφος για άσυλο, λάθη και πολιτικές ευθύνες.

Όσοι έχουν την εντύπωση πως αυτό το έργο το έχουν ξαναδεί έχουν δίκιο. Ενδεχομένως να μην τους εγείρει το ενδιαφέρον το προκύπτον ζήτημα, γιατί υπάρχει ζήτημα και μάλιστα πολύ σοβαρό. Όσοι όμως θέλουν να αποκαλούνται σκεπτόμενοι πολίτες μίας ευνομούμενης πόλης αισθάνονται την ανάγκη να ερευνήσουν μέσα τους και γύρω τους, ώστε να καταλήξουν σε ένα επίπεδο αλήθειας σχετικά με τα επαναλαμβανόμενα στο χώρο του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου επεισόδια. Σκέψεις ακολουθούν του γράφοντα, που σκοπό δεν έχουν να κρίνουν, αλλά να γίνουν αντικείμενο κριτικής.

Η καταστροφή. Από πολλούς υποστηρίζεται πως η ‘μάχη’ μεταξύ των ειδικών δυνάμεων καταστολής και των καταληψιών του Πολυτεχνείου το απόγευμα ξεκίνησε με ρίψη δακρυγόνου από τους πρώτους. Άλλοι μιλούν για προκλήσεις από ομάδα ατόμων στην πύλη της οδού Πατησίων, την ώρα που η κύρια μάζα των καταληψιών - αναρχικών πραγματοποιούσε συνέλευση στο αίθριο της αρχιτεκτονικής. Η τρίτη εκδοχή μοιάζει και η πιθανότερη στη χώρα του παραλόγου, ότι τα επεισόδια ήταν στημένα και οι καταστροφές, οι συλλήψεις, ο ξεφτιλισμός μιας ημερομηνίας με εθνική σημασία έγιναν προς εξυπηρέτηση συμφερόντων που τόσο πιο δύσκολα θα βγουν στο φως, όσο ψηλότερα βρίσκονται οι εγκέφαλοι τέτοιων θλιβερών εμπνεύσεων. Το Πολυτεχνείο συμβολίζει τη δημοκρατία, την αλήθεια, τη γνώση, την έρευνα, την πρόοδο. Και μπορούν να αγοραστούν νέοι ηλ. υπολογιστές που καταστράφηκαν, νέα γραφεία που κάηκαν, νέες καρέκλες που εκτοξεύτηκαν από τα παράθυρα. Όμως, πόσο κοστίζουν τα σπασμένα αγάλματα; Πόσο τιμούνται οι εργασίες και μελέτες φοιτητών που είδαν ώρες και ώρες δουλειάς να γίνονται στάχτη σε μερικά λεπτά; Όσο για τις ελληνικές σημαίες που κάηκαν δεν είναι θέμα χρημάτων. Είναι βάναυσος βιασμός των ελάχιστων εναπομείναντων ισχυρών πεποιθήσεων του νεοέλληνα, χείριστης μορφής μαστίγωμα της εθνικής υπερηφάνειας μας, διάλυση ενός συμβόλου που δεν ανήκει σε κανένα και ανήκει σε όλους, μιας κοινής στέγης που χωράει όλους τους ομοεθνείς. Δεν μπορώ να ξέρω αν τα παιδιά που πυρπόλησαν τη γαλανόλευκη εξέφραζαν ιδεολογία ή εκείνη τη στιγμή υπάκουγαν σε άνωθεν εντολές. Το αποτέλεσμα σοκάρει εξίσου και το μέλλον που υπόσχεται είναι το ίδιο ανατριχιαστικό.

Η αστυνομία. Η εβδομάδα που πέρασε δεν ήταν η καλύτερη για τα όργανα αστυνόμευσης της πρωτεύουσας. Έχουν τεράστια ευθύνη αφενός γιατί δεν πρόλαβαν τις ταραχές, αφετέρου γιατί δεν έκαναν ότι μπορούσαν για να περιορίσουν τις συνέπειες. Γιατί το απόγευμα της επετείου επέτρεψαν στους γνωστούς (αυτούς που λένε γνωστούς-άγνωστους) να εισέλθουν στο χώρο του Πολυτεχνείου; Γιατί έλουσαν το ίδρυμα με χημικά και δακρυγόνα γνωρίζοντας πως μέσα παρέμεναν εγκλωβισμένοι φοιτητές, ενώ ταυτόχρονα ‘κούρδιζαν’ συνεχώς τους κατά γενική εντύπωση πορωμένους (ή και χαπακωμένους) καταληψίες; Γιατί ενώ υπήρχε εντολή για οπισθοχώρηση και αναμονή έγινε επίθεση στην κεντρική πύλη της Πατησίων και αφού τότε συνέλαβαν έναν από τους αναρχικούς έπρεπε να τον σκοτώσουν για να μάθει στα δεκαπέντε του να μην πετάει μολότοφ; Ο καθένας που παρακολουθούσε τα γεγονότα στην τηλεόραση την ίδια στιγμή ένιωθε οργή και ισχυρή επιθυμία να τσακίσει το νεαρό. Όμως η δουλειά της αστυνομίας είναι να επιβάλλει τον ισχύοντα νόμο και όχι το νόμο της ζούγκλας. Αν οι ταραχοποιοί είναι Ούνοι, να γίνουμε και μεις; Βέβαια δεν είναι όλα τα όργανα της τάξης χαλασμένα. Άλλοι άνοιξαν το κεφάλι του αναρχικού, άλλοι στέκονταν προσοχή όταν στην πορεία της Τρίτης 14/11 πέντε μαντηλοφόροι πλάκωσαν ένα φωτογράφο, άλλοι ‘εξήγησαν’ στους συνταξιούχους τους λόγους να μην ζητούν από κανένα τίποτα. Άλλοι εδώ, άλλοι εκεί, τελικά πού είναι οι σύγχρονοι Ζορό στα χέρια των οποίων ο πολίτης θα εμπιστευθεί την ασφάλειά του;

Οι ‘μέσα’. Οι αναρχικοί, οι περιθωριακοί, οι πες-τους-όπως-θες που οικειοποιήθηκαν μία ημερομηνία σταθμό στο όνομα της βίας στη βία της εξουσίας. Οι φυσικοί αυτουργοί βανδαλισμών, καταστροφών, λεηλασιών, βεβήλωσης συμβόλων είναι καταδικαστέοι για τα αδικήματα που διέπραξαν. Ωστόσο δύο ερωτήματα ανακύπτουν. Ποιοι καθοδηγούν από πίσω ή και από το εσωτερικό τους αυτές τις εξτρεμιστικές ομάδες σε πράξεις καθόλα μη ειρηνικές, μη δημοκρατικές; Και αν δεν υπάρχουν τέτοια πρόσωπα, τι ώθησε ανήλικα παιδάκια σε διαμαρτυρίες με μολότοφ; Η κοινωνία; Μα η κοινωνία είναι εσύ κι εγώ. Δηλαδή εσύ, γιατί εγώ δεν έχω κάνει τίποτα... Δεν υπερασπίζομαι μια χούφτα δήθεν ασυμβίβαστων κουκουλοφόρων χουλιγκάνων που με όπλο μια μπουκάλα οινόπνευμα και άλλοθι ανεφάρμοστα ‘πιστεύω’ παραβιάζουν την ελευθερία και την αισθητική μας. Αναγνωρίζω τη διαφορετικότητα στις αντιλήψεις, το δικαίωμα υποστήριξής των, ακόμα και την ολική ελευθερία που υπόσχονται. Αφού καταδικάσουμε τη βία πανταχόθεν, ας ψαχτούμε λίγο και ας μην μένουμε στα όσα κερνούν εφημερίδες και τηλεόραση.

Οι φοιτητές. Έλειπαν την κρίσιμη ώρα από το ίδρυμα που είχαν αναλάβει να περιφρουρήσουν, ειδικά από τη στιγμή που σχετική απόφαση είχε παρθεί σε γενική συνέλευση. Η οργάνωση των φοιτητών από μέρους της ΕΦΕΕ, αν και σαφώς καλύτερη από άλλες χρονιές, απεδείχθη σαφώς κατώτερη των περιστάσεων. Μέγιστο τραγικό σφάλμα η διάλυση της καθιερωμένης πορείας προς την αμερικάνικη πρεσβεία και η μη επιστροφή των φοιτητών στο χώρο του Πολυτεχνείου. Αιτίες πολλές, υπεύθυνος κανείς. Για να συμπληρωθεί το σκηνικό, τις επόμενες ημέρες η κάθε κομματική παράταξη επιρρίπτει ευθύνες στις υπόλοιπες και όλοι εύχονται «τέτοια γεγονότα να μην αμαυρώσουν ποτέ ξανά την επέτειο».

Η Σύγκλητος. Κατά τη γνώμη μου, αν υπήρχε ουσιαστική συνεργασία μεταξύ αστυνομίας - Συγκλήτου και σωστός σχεδιασμός της περιφρούρησης του ιδρύματος κατά τη διάρκεια της πορείας την Παρασκευή, πολλά επεισόδια - αν όχι όλα - θα είχαν αποφευχθεί. Φήμες, εξάλλου, υποδεικνύουν συγκλητικούς ως τα άτομα που άνοιξαν την κεντρική πύλη που ήταν κλειδωμένη λόγω της πορείας και επέτρεψαν σε ένα σωρό εξωφοιτητικούς να εισέλθουν στο Πολυτεχνείο προετοιμάζοντας τη βραδινή παράσταση. Μπορεί ο κ.Πρύτανης να μην είναι το συμπαθέστερο άτομο στο χώρο, ειδικά με τις επανειλημμένες καταστροφές του Πολυτεχνείου από τους γνωστούς, ωστόσο αναγνωρίζεται ως σωστή ενέργεια η άρση της άρσης του πανεπιστημιακού ασύλου, τη στιγμή που η τεταμένη ατμόσφαιρα υποσχόταν απώλεια ανθρώπινων ζωών και όχι λύση της πολιορκίας. Η εξέλιξη των γεγονότων έδειξε πως η ασυνεννοησία και το πολιτικό κόστος δεν θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις αστυνομικές δυνάμεις σε ορθές επεμβάσεις. Επίσης, η αρχική απόφαση για άρση του ασύλου μοιάζει ορθή εκ των υστέρων κρινόμενη, μιας και το άσυλο στην ουσία είχε ήδη καταλυθεί, καθώς διατελούνταν αξιόποινες πράξεις και υπήρχε φόβος για το χειρότερο. Στα μάτια του κόσμου, ωστόσο, καλώς ή κακώς, αυτό που αποτυπώθηκε δεν είναι το τι δεν έγινε, αλλά το τι έγινε.

Η πορεία. Περπατήσαμε μερικά χιλιόμετρα στο κέντρο. Ε, και; «Λιώσαμε τις σόλες από τα Timberland» για να διαλαλήσουμε «φονιάδες των λαών αμερικάνοι» και «fuck the USA». Ποιο το νόημα και ποιο το μήνυμα που περνά μέσα από ξύλινα συνθήματα; Αντί για «Πέτρουλα, Λαμπράκη» πιο καλά ακουγόταν το «Πετρουλάκη» στα αυτιά νέων που τους μαθαίνουν να πιστεύουν στο τετράγωνο μπιφτέκι των Wendy’s, στο λούσιμο του προβολέα πάνω στο μπαρ, στα πέντε λεπτά διασημότητας μπροστά στην κάμερα. Τι έχει να αντιπροτείνει ο νέος και ειδικά ο φοιτητής; Υποκρισία στο βιασμό της προσωπικότητας; Συμβιβασμό στον πολιτισμό των ΜΜΕ; Κάποιοι θα βολευτούν εφησυχασμένοι (μακριά από δαύτους). Κάποιοι θα χρησιμοποιήσουν το ίδιο το σύστημα ασκώντας κριτική εκ των έσω βιώνοντας μια ψευδαίσθηση ελευθερίας. Κάποιοι άλλοι θα αρνηθούν τα πάντα και θα αυτοθεωρηθούν απομονωτέοι. Κάποιοι άλλοι... κάτι άλλο - ίσως το πιο σωστό - γιατί η ζωή, η ένταση, η προσωπικότητα δεν φυλακίζονται σε προσχεδιασμένα μονοπάτια και κάλπικες υποσχέσεις. Ευχή να αποφύγουμε να οδηγηθούμε στη λογική του άσπρου και του μαύρου, του σ’αγαπώ ή σε πλακώνω, του ένας για όλους ή όλοι για μένα, του αριστερά ή δεξιά. Πολιτικοποιημένοι ναι, κομματικά τσιράκια όχι. Πριν ακολουθήσουμε, λοιπόν, την ‘πορεία διαμαρτυρίας’ του χρόνου με το καλό, ας αναλογιστούμε μερικά τι, γιατί, αν και πώς και μετά να κατέβουμε σε συνειδητή αντίδραση και όχι σε συνειδητό χαβαλέ.

Η τηλεόραση. Αν δεν είχε την κάμερα ο Σκάι, δεν θα μαθαίναμε ποτέ, ίσως, για τη μέθοδο σύλληψης που ακολούθησε ο τελούμενος εν διαθεσιμότητα και διωκώμενος ποινικά τη στιγμή αυτή αξιωματικός των ΜΑΤ. Όμως, αν δεν είχε την κάμερα ο Σκάι (και ο κάθε Σκάι), δεν θα ξεφτιλιζόταν τόσο η νοημοσύνη μας και η αισθητική μας, δεν θα ικανοποιούνταν τα αιμολάγνα ένστικτά μας, δεν θα είχαμε γκάλοπ «φύγε συ, έλα συ», δεν θα είχαμε σερβιετάκια και κόκα κόλα στις σφήνες μεταξύ ανοιγμένων κεφαλιών και εορταστικού αφιερώματος στην επέτειο.

Πολλά λέμε, λίγα πιστεύουμε, λιγότερα κάνουμε. Αλλά δεν πρέπει να ανησυχούμε. Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει.

Γιώργος Μπενέκος ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ (Ηλ. Μηχ.& Μηχ. Υπολ. ΕΜΠ)