Αν δε σας ενοχλεί, θα ‘θελα να ξεχάσω λίγο την επίπονη ιστορική μελέτη αυτής της έννοιας -ξέρετε, τα μεταπανελληνιακά τραύματα δε σβήνουν εύκολα. Ας έρθουμε στο σήμερα, που πιο πολύ μας καίει. Πώς τη νοούμε, στη σύγχρονη εποχή την εκπαίδευση επίσημα, ως κράτος, μου διαφεύγει -ως παγκόσμια κοινότητα, επίσης. Θα υπάρχουν, σίγουρα, διαφορές, ανάλογες με τη φάση ανάπτυξης απ‘ όπου διέρχεται η κάθε κοινωνία.

Ειλικρινά, φοβάμαι να μιλήσω με σιγουριά για τα κίνητρα ή τους στόχους της -δεν ξέρω πόθεν έρχονται αν θέλετε, από ποιον προέρχεται- άρα και που καταλήγει. Διακρίνω ένα άγχος σύμφυτο μ’όλα μας τα μέλη -έχω νευρόπονο παντού και τινάζομαι ακούγοντας το ημερολόγιο ή το ρολόι, όργανα που τεμαχίζουν τη ζωή μου σε σειρήτια χρόνου: τρεις με πέντε γερμανικά, πέντε με πεντέμιση διαδρομή για το σπίτι, στάση για περιοδικά και ρυθμικές αναπνοές. Μπορώ άνετα να πω ότι δεν είναι ικανοποίηση, αν κάποτε υπήρξε -σίγουρη για το δεύτερο δεν είμαι αλλά διαβάζοντας τα έργα τόσων μεγάλων φιλοσόφων και επιστημόνων διαπιστώνω με πικρία την ηρεμία που τους παρείχε η γνώση, η πολυτέλεια της λεπτομέρειας και του να επιμένεις σ‘ αυτή. Γνωρίζω, φυσικά, το πόσο άλλαξαν οι εποχές -πως η δουλειά τόσων και τόσων πράων ερευνητών οδήγησε στο σύγχρονο πληροφοριακό και γνωστικό χάος, στους τόμους που αξιώνουν να εγκολπώσουν μια επιστήμη ολάκερη (θα επιμείνω στη μετατροπή της εργασίας σε δουλειά προκειμένου ν’ αφομοιωθούν τα τεράστια μεγέθη που στοιβάζονται στις βιβλιοθήκες μας- πόσο, άραγε, μεγαλύτερο γιγαντισμό εργατικότητας απ’ αυτό του σύγχρονου ανθρώπου;

Ανησυχώ, πάραυτα, τόσο πολύ για την αγχωμένη μας καλημέρα, την καχύποπτή μας στάση σ’όλους όσους διεκδικούν, μαζί με μας, μια θέση στον ήλιο της εκπαίδευσης -να την κατηγορήσω, σας λέω, είμαι ανήμπορη αφού είναι τόσα λίγα αυτά που ξέρω, τόσο μηδαμινά που μ’ αποπροσανατολίζουν και στο μεγάλο αυτό κεφάλαιο αξίζει κανείς να σταθεί με κάτι περισσότερο από ένα λιτό άγχος. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, διαβάζοντας στα γαλλικά κάποιο βιβλίο, τον εαυτό μου να ψάχνει απεγνωσμένα στα λεξικά για τις άγνωστες λέξεις -είχα στο'να μου χέρι ένα μικρό Larousse, ένα γαλλογαλλικό θησαυρό και στο άλλο την απευθείας μετάφραση στα ελληνικά. Αρχικά, χαιρόμουν να ψάχνω στο πρώτο, να βασανίζω τα αισθητήριά μου να νιώσουν μέσα από μια ξένη γλώσσα ώστε να πάψει να’ναι ξένη. Στη συνέχεια, βιαστική και αγχωμένη εκ νέου -υπολόγισα πως δε θα τελείωνα ούτε μετά από μήνες- παράτησα κάθε φιλότιμη προσπάθεια να μορφωθώ “κατά πως πρέπει”. Το δίλημμά μου πιθανόν κάποιοι να μην το λογαριάζουν -είναι, εντούτοις, άξιον απορίας πως όλα τα περνάμε απρόσωπα, εν ριπή οφθαλμού, προκειμένου να καρπωθούμε τα τυπικά ωφέλη τους- μιλάω για πτυχία και διπλώματα -ενώ στο τέλος τέλος μας μένει το κατακάθι όλων αυτών (πτυχίο σημαίνει η πτυχή του θέματος, απλά και μόνο και μ’ένα δίπλωμα μόνο τη γνώση δε διπλώνεις να την έχεις του χεριού σου): το εξώφυλλο που χαζέψαμε πέντε λεπτά πριν ανοίξει το βιβλίο -που ποιος ξέρει τι να’λεγε μέσα- ή το δηκτικό άρθρο κάποιου χαρισματικού δημοσιογράφου που μας εντυπωσίασε με την πένα του.

Γι’αυτές τις τελευταίες, ωστόσο, μας χρειάζεται ένα καλό φιλτράρισμα και προς αυτό καλούνται οι επιτήδειοι της παιδείας να σπεύσουν. Οι περισσότεροι γνωστοί μου επιμένουν πως είναι ουτοπία και φρονιμότερο θα’ταν -τι άλλο- ”να αφοσιωθώ στις σπουδές μου”. Επιμένω πως τ’όνειρο ανήκει σ’αυτούς που το’χουν ανάγκη -παραφράζοντας την αντίστοιχη ρήση του Τρόιζι για την ποίηση στο “Il Postino”- και θα επικαλείται για όσο το’χουμε ανάγκη.

Κέλλυ Ζέππου