Δεν έχουν περάσει παρά λίγα χρόνια από εκείνο τον Ιούνη, στον οποίο μέσα σε λίγες ώρες αξιολογήθηκαν οι περισσότεροι από εμάς τους μελλοντικούς Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς στα πλαίσια των περιβόητων Γενικών Εισαγωγικών Εξετάσεων. Από μία άλλη πλέον οπτική γωνία μπορούμε να καταλήξουμε σε χρήσιμα συμπεράσματα, όσον αφορά όχι μόνο στον τρόπο διεξαγωγής των εξετάσεων αλλά και στους λόγους ύπαρξής τους και στις σκοπιμότητες τις οποίες υπηρετούν.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ένα χαλαρό σύστημα εισαγωγής των απόφοιτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Με τον τρόπο αυτό, δηλαδή «εύκολα να μπαίνεις, δύσκολα να βγαίνεις», εξασφαλίζονται ορισμένες στοιχειώδεις απαιτήσεις. Πρώτα απ' όλα χτυπιέται στη ρίζα του το κακό της μετατροπής του χαρακτήρα της τελευταίας τάξης του λυκείου από χώρο ολοκλήρωσης των γενικών γνώσεων νέων ατόμων σε προπαρασκευαστικό προθάλαμο μελλοντικών ‘επιστημόνων’. Έπειτα, εξαφανίζεται η βασική αιτία ύπαρξης των κάθε λογής φροντιστηρίων, ιδιαίτερων κτλ. που συμβάλλουν αφενός στην αμφισβήτηση της συνταγματικά κατοχυρωμένης δωρεάν παιδείας αφεταίρου στην αναξιοκρατία και στους άνισους όρους διαγωνισμού μεταξύ υποψηφίων που προέρχονται από διαφορετικών εισοδημάτων κοινωνικές τάξεις. Ο χαρακτήρας των φροντιστηρίων θα πρέπει να είναι μόνο συμπληρωματικός στις γνώσεις που παρέχει το σχολείο και να απευθύνεται σε αδύναμους μαθητές, ωσότου η αναβάθμιση και βελτίωση της ίδιας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καταστήσει περιττή την ύπαρξή τους. Ας σημειωθεί ότι στόχος δεν είναι η εξίσωση προς τα κάτω, αλλά αντίθετα η ανάδειξη των ικανότερων μέσα από θεσμούς που παρέχουν ίσες ευκαιρίες.

Εντούτοις, ένα σύστημα εύκολης εισαγωγής στα πανεπιστήμια μάλλον είναι ανεφάρμοστο σε μια χώρα που δεν διαθέτει την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή (φαντάσου μερικές χιλιάδες νεαρούς υποψήφιους δικηγόρους στο πρώτο έτος της Νομικής Αθηνών) ούτε είναι σε θέση από άποψη νοοτροπίας και γενικότερης κουλτούρας να υποδεχθεί ριζοσπαστικές αλλαγές, που καταργούν χρόνια προνόμια ισχυρών συντεχνιών που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κινούν τα νήματα ακόμα και σε τομείς ευαίσθητους, όπως αυτός της Παιδείας. Πάντως, ανοίγοντας παρένθεση, δε σταματώ να πιστεύω στον Αυθεντικό Έλληνα, ο οποίος θα χρησιμοποιήσει την πονηριά του με θεμιτά μέσα για να αναδειχθεί μεταξύ πολλών σήμερα στο χώρο του Πανεπιστημίου, αύριο στο αχανές ‘Γραφείο Ευκαιριών’ μιας ενωμένης Ευρώπης. Ίσως πάλι μετά από κάποια χρόνια κατορθώσουμε να συνδυάσουμε την ελληνική μαγκιά με τη σκληρή δουλειά και το πείσμα με τη συνεργασία.

Το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων, δηλαδή οι όροι του διαγωνισμού με απώτερο βραβείο το ‘χαρτί’ (που θα εξασφαλίσει μάλλον χαμόγελα και περηφάνια στους γονείς παρά οικονομική ευημερία στον νεαρό 25άρη), χωλαίνει σε πολλά σημεία. Πολλοί ισχυρίζονται πως πρόκειται για ένα από τα πιο αξιόπιστα συστήματα από καταβολής του θεσμού. Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί να υποστηρίξω ότι, έχοντας σπαταλήσει η οικογένειά μου αρκετά χρήματα και εγώ σχεδόν δύο χρόνια από τη ζωή μου σε φροντιστήρια, μπορώ έξω από το χορό πια να κρίνω με πιο καθαρό νου τα της τρίτης λυκείου. Καταρχήν, συμφωνώ με την άποψη πως, αν δίνουν εξετάσεις για 200 θέσεις 3000 υποψήφιοι μεταξύ των οποίων 100 ‘καλοί’ (‘έξυπνοι’, ‘διαβασμένοι’ ή όπως αλλιώς αναγνωρίζει κανείς την ικανότητα σε ένα άτομο), τότε θα πετύχουν οι 95 ‘καλοί’, αν όχι και οι 100. Το πρόβλημα εντοπίζεται στους υπόλοιπους 2900 που συναγωνίζονται για τις υπόλοιπες 100 θέσεις, οπότε και τίθεται ζήτημα αξιοπιστίας του τρόπου επιλογής των καλύτερων.

Οι δέσμες. Ο διαχωρισμός των κατευθύνσεων είναι σωστός ως σύλληψη, με μάλλον άτολμο τρόπο εφαρμοσμένος στην πράξη. Στην εποχή της εξειδίκευσης ταιριάζει ένα σύστημα ‘ροών’ προς συγκεκριμένου ύφους σχολές (λ.χ.. Πολυτεχνικές, Φυσικομαθηματικές, Ιατρικές, Νομικές κτλ.). Ένας επιτυχών υποψήφιος με το παρόν σύστημα είναι δυνατόν να εισαχθεί σε σχολή με α/α 60 στις προτιμήσεις του! Αναρωτιέται κανείς με τι διάθεση και κέφι αυτός θα σπουδάσει και θα εργαστεί στο μέλλον προσφέροντας τις υπηρεσίες του στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Αντίθετα, επιλέγοντας μία ροή (ή δύο) με μικρό σχετικά αριθμό σχολών (επομένως αντίστοιχα μικρότερο αριθμό δηλωθεισών προτιμήσεων), ο υποψήφιος γνωρίζει τι επιδιώκει -ανάλογα με τις δυνατότητές του- και είναι σαφώς περισσότερο συνειδητοποιημένος σχετικά με τη μελλοντική του μόρφωση.

Η ύλη. Ή αλλιώς η αποθέωση της αποστήθισης. Μετά την καθιέρωση ενός συστήματος ροών με διαφορετικά μαθήματα για κάθε ροή έπεται η αποδέσμευση του υποψήφιου από το ένα και μοναδικό βιβλίο, ενώ η εξέτασή του θα γίνεται σχετικά με τις γνώσεις του σε πλήρως αποσαφηνισμένη ύλη και όχι με την ικανότητά του να μιμείται γνωστό πτηνό αποστηθίζοντας στείρα σελίδες επί σελίδων. Ο διαγωνισμός των υποψηφίων σε θέματα κρίσης φαίνεται ιδανικός, ελέγχεται, όμως, ως επικίνδυνος γόνιμος αγρός ποικίλων παρεξηγήσεων. Ίδωμεν.

Η βαθμολόγηση. Είναι αλήθεια πως σε υψηλό βαθμό τηρείται το αδιάβλητο και δεν έχουν έλθει στο φως ρουσφετοσχέσεις στο επίπεδο της βαθμολόγησης. Όμως πόσες φορές, ειδικά στο μάθημα της Έκθεσης, δεν έχουν παρατηρηθεί τρελές αποκλίσεις μεταξύ των δύο βαθμολογητών; Απλώς θα επαναλάβω πως οφείλουν οι κύριοι, που για λίγες χιλιάδες δραχμές πρέπει να ‘διορθώσουν’ τις προσωπικότητες δεκάδων χιλιάδων παιδιών, να επιμένουν στη δομή, την έκφραση, την επιχειρηματολογία και όχι στο περιεχόμενο των ιδεών, όσον αφορά στην έκθεση, καθώς και να δέχονται ως σωστές όλες τις «άρτια τεκμηριωμένες απαντήσεις» σε προβλήματα μαθηματικών, φυσικοχημείας, βιολογίας και μετάφρασης αρχαίου κειμένου. Από την άλλη πλευρά η κατοχύρωση και μεταφορά βαθμολογίας παλαιότερων ετών είναι θέμα το οποίο δεν μπορεί να εξαντληθεί σε λίγες γραμμές και χρήζει προσεκτικής μελέτης ώστε να αποφευχθούν οι κάθε λογής αδικίες (εύκολα θέματα πέρσι, δύσκολα φέτος, ευνοούνται οι περσινοί κτλ.).

Σίγουρα απλώς άγγιξα επιδερμικά ένα θέμα που κάθε χρόνο αποτελεί ελπίδα για το μέλλον των βλασταριών χιλιάδων ελληνικών οικογενειών, πηγή εσόδων για όσους μοιράζουν διαφημιστικά φυλλάδια φροντιστηρίων έξω από τα εξεταστικά κέντρα, πρώτο θέμα με την «ανάλογη» προβολή για τα ΜΜΕ, αφορμή εκτόνωσης πάσης φύσεως προβλημάτων και, δυστυχώς, αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης για την εκάστοτε κυβέρνηση. Κλείνοντας υπενθυμίζω στον όποιο Υπουργό Παιδείας πως έχει να κάνει με 17χρονα παιδιά γεμάτα ενέργεια και διάθεση να χτίσουν έναν κόσμο ομορφότερο, με όνειρα και ανησυχίες, με προσωπικότητες και μυαλά που κανένα σύστημα εξετάσεων δεν μπορεί να βαθμολογήσει και να αξιολογήσει καλύτερα από την ίδια τη ζωή. Εκεί θα φανεί και ο ικανότερος._

Γιώργος Μπενέκος ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ (Ηλ. Μηχ.& Μηχ. Υπολ. ΕΜΠ) Άλλα άρθρα του