ΝΥΓΜΑ #22 - Οκτώβριος 1996

 

Ποδόσφαιρο και Πολιτική

Μη μου πείτε ότι δεν έχετε βαρεθεί να ακούτε αυτές τις γελοίες και απροετοίμαστες καταγγελίες περί ποδοσφαιροποίησης της πολιτικής. Εγώ προσωπικά έχω απηυδήσει και για αυτό ακριβώς το λόγο αποφάσισα να γράψω λίγες αράδες μήπως και αποκαταστήσω την τάξη των πραγμάτων (όχι τη νέα ‘’τη νέα τάξη’’ γιατί έχει αρχίσει να παλιώνει).

Καταρχήν αναρωτιέμαι με πιο δικαίωμα άνθρωποι άσχετοι περί των ποδοσφαιρικών τολμούν να εκστομίζουν τη γνωστή φράση περί ποδοσφαιροποίησης, με διάθεση μειωτική , υπαινισσόμενοι ότι δεν υπάρχει χειρότερη στάθμη για κάτι από το να ομοιάζει με το ποδόσφαιρο. Κι όμως το ποδόσφαιρο έχει πάρα πολλά να διδάξει σε όλους μας. Είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας με σημαντικά μεγαλύτερο ορθολογισμό από ότι ίσως η πραγματική.

Το ποδόσφαιρο είναι κατά πρώτον ένα ιδιαίτερα σύνθετο ομαδικό άθλημα που απαιτεί απαραιτήτως την ικανοποίηση της αρχαιοελληνικής επιταγής : “νους υγιής, εν σώματι υγιεί”. Δεν νικά ούτε μόνο ο δυνατότερος, ούτε μόνο ο ταχύτερος, ούτε μόνο ο εξυπνότερος, σίγουρα όχι μόνο ο τυχερότερος και αναμφίβολα όχι πάντα ο καλύτερος (με την αρχική έννοια της λέξης καλός). Το άθλημα αυτό απαιτεί το μέτρο, δηλαδή τη συνύπαρξη όλων των προηγούμενων - ίσως και άλλων - στην κατάλληλη δοσολογία. Επίσης, ως ομαδικό, απαιτεί ένα πνεύμα συνεργασίας, που να πηγαίνει αρκετά πέρα από προσωπικές φιλοδοξίες, ώστε να γίνεται δυνατή η αξιοποίηση του συνόλου προς την κατεύθυνση της επιτυχίας. Ακόμα είναι ολοένα εξελισσόμενο αλλάζοντας μορφή με γοργούς ρυθμούς, προσαρμοζόμενο στα εκάστοτε δεδομένα της κοινωνίας.

Φυσικά ως μικρογραφία της κοινωνίας μας εμπεριέχει και όλα τα νοσηρά. Υπάρχουν πάντα αυτοί που θέλουν να κερδίζουν ακόμα και αν δεν το αξίζουν. Υπάρχουν πάντα αυτοί που θέλουν να ‘παίζουν’ στο παρασκήνιο και να κερδίζουν εξωαγωνιστικές μάχες. Ασφαλώς όμως υπάρχουμε και όλοι εμείς οι υπόλοιποι για να τους αποκαλύψουμε και να τους απομονώσουμε.

Απαραίτητο στοιχείο στο ποδόσφαιρο είναι φυσικά και οι θεατές-οπαδοί-φίλαθλοι. Το άθλημα αυτό ζει και υπάρχει μέσα στις καρδιές όλων όσων το παρακολουθούν με το απαιτούμενο πάθος, επιζητώντας το θέαμα και τη νίκη για την ομάδα τους. Συμπαρατάσσονται λοιπόν με την προσφιλή τους ομάδα και μέχρι που λυπούνται για τα στραβοπατήματά της.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι φαινόμενα προξένησης καταστροφών και χουλιγκανισμού που ιστορικά έχουν συνδεθεί με το ποδόσφαιρο ουδεμία σχέση έχουν με αυτό καθεαυτό το άθλημα παρά με βαθύτερα προβλήματα της ανταγωνιστικής κοινωνίας μας, τα οποία ίσως συμπτωματικά βρήκαν διέξοδο και εκτονώνονται μέσα από το ποδόσφαιρο. Το τελευταίο μάλιστα πολλοί καταλογίζουν ως μια ακόμα σημαντική προσφορά του αθλήματος στην κοινωνία.

Και διερωτάμαι γιατί ένα τόσο πλούσιο σε συστατικά και απαιτήσεις άθλημα σαν το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι παράδειγμα προς αποφυγή. Τι φταίει το ποδόσφαιρο αν πολλοί από τους ενεργούς μας πολιτικούς στερούνται ιδεών και αναγκάζονται να επιδιώκουν τον εντυπωσιασμό με άλλους τρόπους; Νομίζω πως το να τους συγκρίνουμε με ποδοσφαιρικούς οπαδούς είναι τουλάχιστον ατόπημα. Και η παρομοίωσή τους με χουλιγκάνους και άλλα τέτοια δεν προσφέρει ούτε στην πολιτική αλλά ούτε και στο ποδόσφαιρο. Όσο κι αν οι τρόποι αντίδρασης είναι συγκρίσιμοι, τα κίνητρα είναι ολοκληρωτικά διαφορετικά.

Γιατί είμαι βέβαιος ότι η βία στους αθλητικούς χώρους είναι μόνο η εκτόνωση μιας κοινωνίας στην οποία συμπιέζονται και πολλές φορές συνθλίβονται βασικές εκφάνσεις της ανθρώπινης προσωπικότητας. Το ποδόσφαιρο απλά δίνει ίσως μικρές αφορμές. Αντίθετα στην πολιτική σκηνή, οι βίαιες ενέργειες, οι λεονταρισμοί και οι φαιδρολογίες οφείλονται αποκλειστικά στην αδυναμία ορισμένων να αντιπαρατάξουν επιχειρήματα απέναντι στις θέσεις των αντιπάλων τους. Συνεπώς είναι απολύτως αδικαιολόγητοι και συνάμα ως σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο μας οδηγούν σε μοναδικό συμπέρασμα ότι είναι οι ίδιοι ανίκανοι και ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτούς που τους επέλεξαν. Αντιθέτως ακόμα και τα νοσηρά φαινόμενα των γηπέδων έχουν να μας πουν κάτι γενικότερο για την κατάσταση στην κοινωνία του σήμερα, η οποία είμαι βέβαιος θα είχε μεγάλο πρόβλημα αν δεν υπήρχε το ποδόσφαιρο και γενικότερα ο αθλητισμός για να απορροφήσει την περίσσεια της ενεργητικότητας.

Φυσικά και τα δυο φαινόμενα εντάσσονται στη γενικότερη κρίση του πολιτισμού μας. Παρόλα αυτά για αυτό που θα πρέπει να ανησυχούμε περισσότερο δεν είναι για το ποδόσφαιρο αλλά για την πολιτική. Άλλωστε το ποδόσφαιρο πάνω από όλα είναι διασκέδαση, ενώ η πολιτική υπάρχει για να λύνει προβλήματα, να δημιουργεί οράματα για το μέλλον και να επιδιώκει την υλοποίησή τους. Από όλα αυτά νομίζω γίνεται σαφές το άτοπο της χρήσης της φράσης περί ποδοσφαιροποίησης της πολιτικής. Όταν μάλιστα στο ποδόσφαιρο επικρατεί πολύ λιγότερη υποκρισία από ότι στην πολιτική. Αν μη τι άλλο το ποδόσφαιρο είναι επαγγελματικό, οπότε κανείς δεν μπορεί να κατηγορεί κάποιον για τα κίνητρα της τελευταίας του μετεγγραφής. Δυστυχώς στην πολιτική τα πράγματα είναι διαφορετικά (ιδιαίτερα στις μετεγγραφές) και οι περισσότεροι ενεργά ασχολούμενοι με αυτήν δεν καταφέρνουν να μας πείσουν ότι πράγματι πρόκειται περί κοινωνικής προσφοράς και ουχί καριέρας.

Σεραφείμ Κοτρώτσος