| Κείμενο |
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 29/10/2003
«Ισως παραβιάστηκαν τα δικαιώματα των Ελλήνων»
Η αποκαλυπτική συνεδρίαση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στις 15 Οκτωβρίου με εκπρόσωπο του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών
Χαρακτήρα ιστορικού ντοκουμέντου για τη μοίρα που είχε ο ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης και την πολιτική που ακολούθησε το τουρκικό κράτος για την εξαφάνισή του είχε η πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Μια συνεδρίαση γεμάτη από «ομολογίες» για το πώς εξέλιπε η ελληνική μειονότητα στην Πόλη, αλλά και θέσεις γύρω από το Πατριαρχείο και την οικουμενικότητά του, από αρμόδια χείλη.
Η συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου και τα πρακτικά της δείχνουν ότι είχε για σκοπό την ενημέρωση των βουλευτών -μελών της από στελέχη του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, της Γενικής Ασφάλειας και της διεύθυνσης ιδρυμάτων (βακουφίων) γύρω από ζητήματα της ελληνικής και των άλλων μη μουσουλμανικών μειονοτήτων.
Από τα όσα ειπώθηκαν στη συνεδρίαση προκύπτει πώς η Τουρκία αντιμετώπισε την ελληνική μειονότητα ως όμηρο, αλλά και το πώς με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζει τελικά και τους μουσουλμάνους στη Θράκη. Ομολογείται επίσης ότι ακολουθήθηκε συγκεκριμένη πολιτική για να «σβήσουν τα μειονοτικά σχολεία» στην Πόλη, αλλά και ότι η Τουρκία «παραβίασε τα μειονοτικά, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα που απορρέουν από τη Συνθήκη της Λωζάννης».
Ως προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον πώς το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αναγνωρίζει στην πράξη την οικουμενικότητα του Φαναρίου, το οποίο θεωρεί σημαντικό παράγοντα στις σχέσεις της Τουρκίας με το χριστιανικό κόσμο. Το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών βρίσκει ότι η οικουμενικότητα του τελευταίου είναι ιστορική πραγματικότητα η οποία έχει τόσο μεγάλη σημασία ώστε ακόμη και στην περίπτωση που δεν θα υπάρχει ούτε ένας Ελληνας στην Κωνσταντινούπολη -σ.σ.: προς τα εκεί οδεύουμε- το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα παραμείνει. Ενδιαφέρουσα και λίγο «διασκεδαστική» είναι η θέση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, έτσι όπως εκφράστηκε στην εν λόγω συνεδρίαση, για το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη. Αναγνωρίζεται το πρόβλημα, αλλά προβάλλεται το εξής καταπληκτικό επιχείρημα. Δεν είναι ειλικρινές το Πατριαρχείο. Αν θέλει να επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή, ας ανοίξει την πύλη του Πατριαρχείου που παραμένει κλειστή από τότε που απαγχονίστηκε πάνω σε αυτήν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε'.
Πέρα από τις θέσεις του υπουργείου Εξωτερικών περί οικουμενικότητας και Θεολογικής Σχολής, παρατηρεί κανείς και το εξής εκπληκτικό που προβάλει ως στόχος της τουρκικής πλευράς. Ο πρόεδρος της επιτροπής, βουλευτής του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, φαίνεται ότι αναζητεί -το είπε ξεκάθαρα στη συνεδρίαση- τρόπους «να διασπάσουμε τις μειονότητες για να απομονωθεί το ελληνορθόδοξο πατριαρχείο». Κι αυτό με βάση της ζήτημα της Θεολογικής Σχολής.
Αναφερόμενος στη «διαπλοκή» ως προς τις μειονότητες, έτσι όπως τουλάχιστον εφαρμόζει η Αγκυρα τη διαπλοκή αυτή, ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, ενημερώνοντας τους βουλευτές, λέει τα εξής:
Η «κλειστή πύλη» του Πατριαρχείου...
«Οταν παίρνουμε αποφάσεις προς όφελος κάποιας μειονότητας, αυτό αντικατοπτρίζεται και στις άλλες και συνιστά παράδειγμα. Ωστόσο η θέση των διαφόρων μειονοτήτων στη χώρα μας είναι διαφορετική. Για παράδειγμα, η ελληνορθόδοξη μειονότητα είναι ένα θέμα που γίνεται συνεχώς αντικείμενο αντιστοιχίας, στο πλαίσιο της παρουσίας της τουρκικής κοινότητας στη Δυτική Θράκη. Από την άλλη, αντιμετωπίζουμε το θέμα των Αρμενίων, των Εβραίων και των Συροχαλδαίων ως θέμα σύγχρονων ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τους Τούρκους πολίτες και θέμα μειονοτικών δικαιωμάτων που προβλέπει η Λωζάννη. Ως προς τους Ελληνες, υπάρχουν ορισμένες φορές αιτήματα που δεν θα θέλαμε από πολιτικής απόψεως να ικανοποιήσουμε ενώ η Ελλάδα τα επιλύει, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή των τουρκοελληνικών σχέσεων».
Ο πρόεδρος της επιτροπής και βουλευτής του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης παρεμβαίνει κατά τη συνεδρίαση για να αναφερθεί στα εκπαιδευτικά προβλήματα των μειονοτήτων.
Η απάντηση έρχεται από τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών:
«Στο παρελθόν, ακολουθήθηκαν τέτοιες πρακτικές με σκοπό να σβήσουν τα σχολεία αυτά και να φτάσουν σε σημείο να μην μπορούν να λειτουργήσουν. Ο λόγος ήταν ότι ήταν αριθμητικά μεγάλες, οι μειονότητες. Για παράδειγμα, υπάρχει στην πλατεία Ταξίμ της Πόλης το αρμενικό σχολείο Εσαγιάν και στο Πέρα το ελληνικό σχολείο Ζωγράφειο. Αν ο μαθητής κατοικεί στο Πανγκάλτι, μια περιοχή κοντά στα Ταταύλα της Πόλης, του έλεγαν "εσύ θα πας στο σχολείο της γειτονιάς σου". Κι αυτό για να πάει ο μαθητής σε τουρκικό σχολείο. Αυτά είναι οι εκφάνσεις της μειονοτικής πολιτικής που ακολούθησε στην πράξη το κράτος, σε συγκεκριμένη περίοδο».
Ο πρόεδρος στη συνέχεια αναφέρεται στα παράπονα των μειονοτήτων για τα σχολεία, για να συνεχίσει την ενημέρωση ο εκπρόσωπος του υπουργείου, τονίζοντας ότι «σε μεγάλο βαθμό, είναι σωστά τα αιτήματά τους». Ο εκπρόσωπος αναφέρεται στην εξέλιξη στο χώρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο ότι «έχει αλλάξει η πραγματικότητα στην Τουρκία». Αλλά λέει επίσης πως «στο παρελθόν, οι μειονότητες αντιμετωπίστηκαν ως στοιχείο απειλής για την εθνική ενότητα της χώρας, αλλά σήμερα έχουν συρρικνωθεί και δεν έχουν καμία ισχύ. Αυτό δημιούργησε μια διαφορετική κατάσταση».
Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρέμβαση βουλευτή του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, ο οποίος αναρωτιέται αν η Τουρκία λαμβάνει υπόψη τα ανθρώπινα δικαιώματα ή την κρατική ασφάλεια και διατυπώνει ερωτήσεις στον εκπρόσωπο:
«Είπατε ότι ειδικά ως προς τα δικαιώματα και τα αιτήματα της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, εμείς κινούμαστε με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας, λαμβάνοντας υπόψη και τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των Τούρκων στη Δυτική Θράκη. Εχετε μήπως παρόμοια αρχή και για τις υπόλοιπες μειονότητες, υπό τη θρησκευτική έννοια ή την έννοια της Λωζάννης; Δηλαδή κινούμαστε με βάση την αμοιβαιότητα ή θεωρούμε τα μειονοτικά δικαιώματα ως δικαιώματα και ελευθερίες του ανθρώπου; Πάλι, παίρνω αφορμή από αυτά που είπατε. Λέτε ότι, στο παρελθόν, περιορίστηκαν κάποια δικαιώματα και ελευθερίες, με βάση τον πληθυσμό, τον αριθμό, την ισχύ των μειονοτήτων, και ότι σήμερα, σε ένα κλίμα όπου υπάρχει σχετική άνεση, θα μπορούσαν να δοθούν κάποια δικαιώματα. Δημιουργείται η εντύπωση ότι εμείς δεν παίρνουμε υπόψη τίποτα, παρά μόνο το συμφέρον του κράτους και κινούμαστε ανάλογα. Εμείς λέμε ότι ο άνθρωπος πρέπει να έχει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες, επειδή είναι άνθρωπος και ότι, προκειμένου να υπερασπιστούμε το δικαίωμα και την ασφάλεια του κράτους, δεν πρέπει να περιορίζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Συνεχίζω τώρα με τις ερωτήσεις.
»Η πρώτη ερώτηση είναι η εξής: Ρυθμίζουμε τα μειονοτικά δικαιώματα με βάση την αμοιβαιότητα ή με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα; Δεύτερον, είπατε ότι υπάρχουν διαφορετικές γνώμες σχετικά με τις μειονότητες της Λωζάννης. Ποιες είναι οι θρησκευτικές μειονότητες με βάση τη Λωζάννη; Και επίσης, ποιες μειονότητες είναι θετικές και ποιες αρνητικές για μας ή για το κράτος μας;
»Είπατε ότι ορισμένες μειονότητες έχουν δίκαιο και κινούνται με καλές προθέσεις. Αρα προκύπτει το συμπέρασμα, ότι κάποιες άλλες μειονότητες δεν είναι έτσι. Είναι πράγματι έτσι; Δηλαδή υπάρχει τέτοια διάκριση; Κι αυτό επειδή είπατε ότι η αρμενική μειονότητα έχει δίκιο και καλές προθέσεις. Αν οι μεν έχουν καλές προθέσεις, τότε οι δε είναι κακοπροαίρετοι. Ποιες είναι αυτές οι μειονότητες; Αν πληροφορήσετε την επιτροπή μας, τότε και μεις θα απαντούμε καλύτερα ή θα αντιμετωπίζουμε πιο σωστά τα αιτήματα, στις σχέσεις μας με τις μειονότητες ή στα αιτήματα που μας παρουσιάζουν αυτές».
Και η απάντηση του εκπροσώπου:
«Ως προς την πρώτη ερώτηση, με εξαίρεση την ελληνική μειονότητα, δεν είμαστε υπέρ της αμοιβαιότητας, για καμιά άλλη μειονότητα. Και ούτε εφαρμόζουμε κάτι τέτοιο, διότι, για παράδειγμα, η Αρμενία μπορεί να είναι μια νέα χώρα, αλλά δεν έχει άμεση σχέση με τους Αρμένιους της Τουρκίας. Συνεπώς, η μόνη χώρα με την οποία μπορεί να τεθεί θέμα αμοιβαιότητας, στη βάση των ελληνορθόδοξων, είναι η Ελλάδα.
»Για τη δεύτερη ερώτησή σας, μπορεί να υπήρξε στάση που δεν συμβαδίζει με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπάρχουν κάποια σημεία καμπής, όπως τα γεγονότα του 1963 στην Κύπρο, ή η επέμβαση του 1974. Την εποχή εκείνη, μπορεί να απελάθηκαν Ελληνες που κατοικούσαν στην Τουρκία, μεταξύ των οποίων υπήρχαν μάλιστα και ιταλικής ιθαγένειας άνθρωποι, μπορεί να παραβιάστηκαν τα ανθρώπινα και μειονοτικά τους δικαιώματα ή τα δικαιώματα που απορρέουν από τη Συνθήκη της Λωζάννης, αλλά το κράτος σήμερα δεν έχει τέτοια πολιτική. Μάλλον όχι σήμερα, αλλά εδώ και πέντε δέκα χρόνια δεν υπάρχει. Μπορούμε να πούμε όμως ότι υπάρχουν στην πράξη κάποια μεμονωμένα περιστατικά, εξαιτίας της έλλειψης γνώσεων».
ΕΝΩΠΙΟΝ της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης -που την προηγουμένη της συνεδρίασής της τα μέλη της συναντήθηκαν με Ευρωπαίους πρεσβευτές- εκπρόσωποι του υπουργείου Εξωτερικών, της Γενικής Ασφάλειας και της Διεύθυνσης Ιδρυμάτων (βακουφίων) αναγνώρισαν, ότι έγιναν φοβερές παραβιάσεις των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας, οι οποίες τα τελευταία πενήντα χρόνια ήταν πάντοτε συνδεδεμένες με το Κυπριακό.
ΟΜΟΛΟΓΗΣΑΝ οι Τούρκοι κρατικοί εκπρόσωποι, ότι εφαρμόστηκε μια πολιτική αφανισμού, με διώξεις και απελάσεις Ελλήνων, με μέτρα για να «σβήσουν τα μειονοτικά σχολεία» και, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις βουλευτών, παραδέχθηκαν, ότι «παραβιάστηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα που απορρέουν από τη Συνθήκη της Λωζάννης».
ΕΣΠΕΥΣΑΝ, ωστόσο, να δηλώσουν, ότι το τουρκικό «κράτος δεν έχει σήμερα ή μάλλον εδώ και πέντε-δέκα χρόνια, τέτοια πολιτική». Προφανώς, ξέχασαν να πουν, ότι δεν έχει πια η Τουρκία τέτοια πολιτική, διότι εξαφάνισε τους Ελληνες της Κωνσταντινούπολης.
ΚΥΝΙΚΗ είναι η ομολογία, ότι η ελληνική μειονότητα δεν αντιμετωπίστηκε με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά με την αρχή «της αμοιβαιότητας», λόγω της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Γνωρίζουν, ωστόσο, οι Τούρκοι κρατικοί παράγοντες, ότι στην Ελλάδα η μουσουλμανική μειονότητα όχι μόνον υπάρχει, αλλά αυξάνεται και πληθύνεται, ενώ η ελληνική μειονότητα στην Τουρκία αφανίστηκε.
ΑΝΑΛΟΓΙΖΟΝΤΑΙ άραγε οι παράγοντες της Αγκυρας, τι θα συνέβαινε, αν και η Ελλάδα τηρούσε την αρχή της αμοιβαιότητας, δηλαδή π.χ. απαντούσε στις απελάσεις Ελλήνων με απελάσεις μουσουλμάνων; Χρησιμοποιήθηκε από την πλευρά του τουρκικού καθεστώτος η αρχή της αμοιβαιότητας ως πρόσχημα για να δικαιολογηθούν διώξεις, απελάσεις, παραβιάσεις δικαιωμάτων, για να επιτευχθεί ο αφανισμός. Και τον πέτυχαν. Σήμερα η μειονότητα στην Τουρκία δεν αριθμεί παρά μόνο 2.000 ψυχές γερόντων.
ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΡΓΑ, υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ανάγκης να δείξει η Τουρκία ένα άλλο δημοκρατικό πρόσωπο, αρχίζει να μιλάει για μειονοτικά και ανθρώπινα δικαιώματα, για μια κάποια αλλαγή της στάσης της. Εχει, όμως, να διανύσει μακρύ δρόμο έως ότου γίνει ένα κράτος που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς περιορισμούς και όρους, τους οποίους είναι απαράδεκτο να θέτει όποιο κράτος θέλει να λέγεται δημοκρατικό.
ΑΡΚΕΙ, πάντως, το γεγονός, ότι γίνεται λόγος για αμοιβαιότητα -και μάλιστα προσχηματικά- στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για να φανεί πόσο μακρύς είναι ο δρόμος. |
