Οι Σκάλι και Μόλντερ αναλαμβάνουν την εξιχνίαση του X-FILE
Το κείμενο που ακολουθεί βασικά αποτελεί απάντηση (ή συμπλήρωση) σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 19/2/04 και έχει τίτλο "Περίσσεψαν τα χάδια προς τους αγρότες" . Λόγω οικονομίας χώρου θεωρήθηκε σωστό να μην επαναδιατυπωθούν οι απόψεις του προαναφερθέντος άρθρου αλλά να δοθούν οι εξηγήσεις βάσει του ίδιου τρόπου ανάπτυξης [παράγραφοι 1),2),3)...] για αυτό και η σωστή ανάγνωση απαιτεί παράλληλη παράθεση των δύο κειμένων. Δυστυχώς οι ανακρίβειες (προφανώς λόγω ελλιπούς πληροφόρησης) ήταν ουκ ολίγες και οι ανάλογες επεξηγήσεις δεν μπορούσαν να χωρέσουν σε ένα απλό σχόλιο για αυτό και στέλνονται για δημοσίευση ως "αυτόνομο" άρθρο.
Ας ξαναπούμε λοιπόν ορισμένες αλήθειες:
1) Είναι ορθό το να αποδίδεις ευθύνες για την ανεπάρκεια και δυσλειτουργία του αγροτικού τομέα τόσο στους αγρότες όσο και στο κράτος. Σημασία ιδιαίτερη όμως έχει πού και πόσο φταίει ο καθένας. Και εδώ θα υποστηρίξω κάτι μάλλον τολμηρό: η ευθύνη που φέρουν οι αγρότες είναι συγκριτικά πολύ μικρότερη από αυτή των λοιπών οικονομικών-κοινωνικών ομάδων (τουλάχιστον των περισσοτέρων εξ' αυτών) δεδομένου ότι η διαφθορά και αναποτελεσματικότητα είναι γνώρισμα όλων των κλάδων της ελληνικής οικονομίας. Ως γνωστόν δεν απαιτείται πτυχίο για να καλλιεργήσεις ντομάτες, αγγούρια ή καπνό. Μάλιστα η πλειοψηφία των σημερινών αγροτών με το ζόρι έχει αποφοιτήσει από το γυμνάσιο (κάτι που κάθε άλλο παρά κατακριτέο είναι - φανταστείτε τι θα γινόταν αν όλοι θέλαμε να γίνουμε μηχανικοί ή γιατροί αντί για αγρότες, εργάτες, χτίστες ή υδραυλικοί). Οπότε είναι τουλάχιστον υπερβολικό το να απαιτείς από τον αγρότη να αποφασίζει για θεσμική και οργανωτική αναδιάρθρωση του κλάδου του γιατί απλά ο άνθρωπος δεν έχει τις γνώσεις για κάτι τέτοιο (και αυτό βέβαια δεν έχει καμία σχέση με τις νοητικές του ικανότητες! - σκεφτείτε εδώ την περίπτωση του αγρότη που έθεσε υποψηφιότητα στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν). Αυτό που κυρίως μπορεί να προσφέρει είναι το εμπειρικό υπόβαθρο που μόνο συνδυαστικά και συμπληρωματικά μπορεί να λειτουργήσει. Η κρατική μηχανή είναι αυτή που έχει αποτύχει τραγικά, και για να γίνω πιο συγκεκριμένος το Υπουργείο Γεωργίας. Το Υ.Γ. οφείλει να καθοδηγεί, να ενημερώνει σωστά και να συμμορφώνει (αναγκαστικά αν χρειαστεί με τις ανάλογες κυρώσεις) τον αγροτικό πληθυσμό. Δεν το έπραξε μέχρι τώρα και ούτε πρόκειται (το γιατί θα το αναφέρω πιο κάτω).
2) Ευτυχώς δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο να δίνονται σε αυτή τη χώρα τσάμπα συντάξεις (αν και καλού κακού κρατώ τις επιφυλάξεις μου). Ο ΟΓΑ (Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων) στέλνει τακτικότατα τα μπιλιετάκια του απαιτώντας και τις ανάλογες εισφορές. Οι αγρότες ΠΛΗΡΩΝΟΥΝ για τη συνταξιοδότηση και την ασφάλιση τους!
3) Οι επιδοτήσεις είναι μία πολύ πολύ πονεμένη ιστορία. Πράγματι ο θεσμός αυτός έχει ως σκοπό την απόδοση κινήτρων αναπτυξιακού χαρακτήρα. Όμως η βασική και ουσιαστικότερη λειτουργία του είναι καθαρά κοινωνική. Η ιστορία ξεκίνησε πολύ πολύ παλιά όταν η αστικοποίηση ήταν στο φόρτε της και όλη η προσοχή της πολιτείας στρεφόταν στην αποτελεσματικότερη συγκέντρωση αρκετού και προπαντός φθηνού εργατικού δυναμικού στα μεγάλα αστικά κέντρα (βλέπε Αθήνα). Χαμηλός μισθός μεν (πώς αλλιώς θα πλούτιζαν τα μεγάλα αφεντικά - ωχχχ, πολύ κομουνιστικά ακούγονται όλα αυτά!) αλλά και κατ’ επίφαση αρκετός: απαιτούνταν η ικανοποίηση των βασικών αναγκών (βλέπε φαΐ). Τα αγροτικά προϊόντα έπρεπε να είναι αρκετά φθηνά ώστε να μπορούν να τα αγοράζουν όλοι. Και βέβαια αυτή η κατάσταση συνεχίζεται και σήμερα, σε μια εποχή που ισχύουν οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Το ότι ο καφές στοιχίζει 2.5 με 3 ευρώ αναφέρεται σε περιστασιακές έρευνες αλλά όταν το μαρουλάκι (σε περιόδους κακής παραγωγής οπότε και θα έπρεπε να ισχύουν οι γνωστοί κανόνες της ζήτησης και προσφοράς) πάει να αγγίξει το ευρώ αυτόματα ανάγεται σε βασικό θέμα στα βραδινά δελτία ειδήσεων! Και σκεφτείτε ότι τα χρήματα που παίρνει ο αγρότης είναι ελάχιστα δεδομένου ότι είναι ο τελευταίος παράγοντας στην όλη διαδικασία για την παρουσία του μαρουλιού στον πάγκο της λαϊκής. Τα μεγαλύτερα ποσοστά πάνε στον προμηθευτή και στον έμπορα. Αντικειμενικά λοιπόν οι τιμές των αγροτικών προϊόντων μακράν απέχουν από αυτές που πραγματικά θα έπρεπε να είναι. Απλά οι αγρότες θυσιάζονται για να μπορούμε όλοι να τρώμε ντοματούλες μέσα στο καταχείμωνο. Αυτή η "αδικία" λοιπόν κατά κάποιο τρόπο αμβλύνεται με την παροχή των επιδοτήσεων. Τα χρήματα αυτά χρησιμοποιούνται για πολύ συγκεκριμένους σκοπούς: εξόφληση αγροτικών δανείων, αγροτικών μηχανημάτων, αγοράς λιπασμάτων (γιατί όχι, σήμερα δε ρίχνουμε κοπριά), ενοικίασης εδαφών (γιατί οι μεγαλογαιοκτήμονες ανήκουν στο παρελθόν), αγοράς σπόρων... Τα μερσεντικά και τα καζίνο συγγνώμη αλλά μάλλον βγήκαν από διήγημα του Philip K. Dick.
4) Οι παράνομες εισαγωγές κυρίως σχετίζονται με τις μεγάλες εταιρίες τυποποίησης κατεψυγμένων προϊόντων και αυτό γιατί ο αλβανικός αρακάς είναι σαφώς φθηνότερος από τον ελληνικό. Το αν μεμονωμένοι αγρότες συμμετέχουν σε κομπίνες μάλλον είναι κρατική ευθύνη ο έλεγχος και η αποτροπή τέτοιων φαινομένων. Η επιδότηση τώρα στην περίπτωση φυσικής καταστροφής της παραγωγής δεν είναι και εντελώς αυθαίρετη διαδικασία. Υπάρχουν πραγματογνώμονες οι οποίοι εκτελούν αυτοψίες και σημειώνουν το μέγεθος της ζημιάς. Και συνήθως αυτό που παθαίνει ζημιά είναι ο καρπός και όχι το ίδιο το φυτό (ευτυχώς) και άρα είναι αναμενόμενη η μετά από κάποιο χρονικό διάστημα καρποφορία του. Και πάλι αν υπάρχουν περιπτώσεις παράνομων αποζημιώσεων, στο κόλπο μπαίνουν και άλλοι εκτός του αγρότη και σίγουρα είναι λάθος το να θεωρήσουμε κάτι τέτοιο ως γενικευμένο φαινόμενο. Δε γνωρίζω ποιες είναι ακριβώς οι κοινοτικές οδηγίες για τα θερμοκήπια αλλά καλό είναι να αποσαφηνίσουμε ότι με τον όρο αυτό δεν εννοούμε αυτά τα μεγάλα κτίσματα-κατασκευές που βλέπουμε στις ταινίες και στα οποία καλλιεργούμε λουλουδάκια. Το θερμοκήπιο είναι μία σχετικά μικρού μεγέθους ελαφρά κατασκευή η οποία πρέπει πολύ εύκολα να λύνεται γιατί δεν είναι πάντοτε απαραίτητη. Η χρησιμότητά του περιορίζεται στους χειμερινούς μήνες και όταν αρχίσει η άνοιξη πρέπει να ανοίγει αν δε θέλουμε η ντοματούλα να βγάλει πόδια εξαιτίας της ζέστης. Και βέβαια το γυαλί σαν υλικό δεν ενδείκνυται καθόλου για αυτόν τον σκοπό ενώ ο μουσαμάς είναι καταλληλότερος. Κι στην τελική για χωράφια μιλάμε, για ύπαιθρο και όχι για εύκολα ελεγχόμενο περιβάλλον - τα τζάμια δεν αντέχουν σε τέτοιες συνθήκες. Ο σκελετός είναι πάντα μεταλλικός αλλά αν σκιστεί το υλικό προστασίας δεν έχει σημασία ακόμη και αν τον έχει σχεδιάσει ο Καλατράβα αυτοπροσώπως.
5) Εδώ πρέπει να ομολογήσω την αδυναμία μου να κατανοήσω το νόημα του κειμένου. Το ορεινό περιβάλλον και η γεωργία βασικά είναι δύο ασυμβίβαστες έννοιες. Για να καλλιεργήσεις χρειάζεσαι χώμα το οποίο δεν το βρίσκεις στα βουνά αλλά στις πεδιάδες (ξέρετε η βροχούλα που παρασέρνει το χωματάκι και το εναποθέτει σε επίπεδες επιφάνειες...). Και η Ελλάδα δε φημίζεται για τις πολλές πεδιάδες της. Επίσης ψιλοασυμβίβαστες έννοιες είναι και η γεωργία με τον τουρισμό. Είτε το θέλουμε είτε όχι η τουριστική αξιοποίηση αφορά κυρίως στις παραθαλάσσιες περιοχές (βλέπε νησιά). Και ως γνωστόν τα νησάκια μας είναι κυρίως ορεινά και η όποια περιορισμένη αγροτική δραστηριότητα αποσκοπεί στην ικανοποίηση τοπικών αναγκών. Γιατί πρέπει ο Λαρισαίος να το γυρίσει στον τουρισμό αφού η περιοχή του δεν έχει τουρίστες;;; Συγγνώμη αλλά κανείς δεν αναμένει "...ο κόσμος της υπαίθρου σταδιακά να μετακινείται στα τουριστικά επαγγέλματα".
6) Εδώ συμφωνώ και επαυξάνω με το γενικότερο πνεύμα του κειμένου αν και θα θέσω ένσταση ως προς τον όρο "χαρτζιλίκι" (βλέπε ανωτέρω). Εξάλλου αυτή η σχέση είναι χαρακτηριστική για τους πάντες (αν αρχίσουμε με τους δημόσιους υπαλλήλους δε θα τελειώνουμε).
7) Νομίζω ότι έχει γίνει κατανοητό πως θεωρώ τις αποζημιώσεις και τις επιδοτήσεις ως αντιστάθμισμα της μειωμένης αναγνώρισης και αποτίμησης του αγροτικού έργου. Όταν θα μπορεί ο αγρότης να κερδίζει αυτά που πραγματικά δικαιούται τότε μόνο θα πρέπει να σταματήσει η "ευνοϊκή" του αντιμετώπιση.
Το αν θα νιώσει κάποιος υπόχρεος απέναντι στον αγρότη είναι καθαρά προσωπική του υπόθεση. Εξάλλου δεν ήταν απόφαση του αγρότη να ξεπουλά τον κόπο του για να έχουν οι υπόλοιποι φθηνή διατροφή ώστε να απαιτήσει εύσημα για την αυτοθυσία του. Θεωρώ όμως υποχρέωση να σεβαστεί κάποιος την αγωνία ενός κλάδου, ζωτικού όχι μόνο για την οικονομία της χώρας αλλά και για την ίδια μας τη διαβίωση (όταν με το καλό θα αρχίσετε να καλλιεργείτε πατάτες και μήλα στον κήπο ή στην ταράτσα μόνο τότε θα το αναιρέσω) ο οποίος δεν έχει μισθό "μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει" και ο οποίος χάνει κυριολεκτικά τον ύπνο του όταν ρίχνει χαλάζι ή όταν χιονίζει και οι υπόλοιποι φτιάχνουμε χιονάνθρωπους. Και όταν έχουν την ευκαιρία να βγάλουν λίγα παραπάνω χρήματα μέσω πλαγίων οδών δικαιούνται περισσότερο από τους υπόλοιπους Έλληνες (αν θεωρήσουμε ότι είναι καθολικό φαινόμενο) να το πράξουν.
Ο αγροτικός τομέας είναι φύσει εξαιρετικά ευαίσθητος και η σωστή οργάνωσή του ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις σημερινές ανάγκες απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και λεπτούς χειρισμούς. Η κρατική μηχανή είναι η μόνη που μπορεί να το κάνει (με την όποια συμμετοχή των αγροτών) αλλά ακόμη και αν υπάρχουν θεσμοθετημένα μέτρα (το αν αρκούν είναι άλλου παπά ευαγγέλιο) δεν εφαρμόζονται. Ο αγροτικός πληθυσμός συρρικνώνεται όχι γιατί οι παλιοί αγρότες αλλάζουν πόστο (θέλουν δε θέλουν θα πεθάνουν αγρότες γιατί δεν ξέρουν τι άλλο να κάνουν) αλλά γιατί όλο και λιγότεροι νέοι ακολουθούν αυτό το είδος απασχόλησης, με τις ευλογίες της πολιτείας (υπόψην ότι σε λίγα χρόνια στην Ε.Ε. κόβονται οι επιδοτήσεις). Γιατί;;; Όταν σε λίγα χρόνια θα τρώτε τα ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΣΚΑΤΑ των πολυεθνικών θα το καταλάβετε...
Και στην περίπτωση που υπάρξει η απορία, ναι ο πατέρας μου είναι αγρότης. Αλλά τουλάχιστον είχε το μυαλό να με στείλει να σπουδάσω. Και δεν είναι άσχετο το ότι έφαγα 8.5 χρόνια στην Αθήνα γιατί τον τέταρτο χρόνο ο πατέρας μου δήλωσε την αδυναμία του να με συντηρεί (και ασχολείται με την παραγωγή σίτου, είδους με όχι και ιδιαίτερα προβλήματα) και εγώ έπρεπε να δουλέψω για να πληρώνω το νοίκι (και... όχι δεν είναι σενάριο από ασπρόμαυρη ελληνική ταινία). Για αυτό και θέλω να δώσω μια συμβουλή χωρίς να γίνω επιτιμητικός: πριν κάποιος εκφέρει γνώμη για κάτι, καλό θα είναι να έχει εξαντλήσει, όσο γίνεται, την έρευνα του επάνω στο θέμα. Θετικό στοιχείο ο προβληματισμός (δείχνει άνθρωπο που ενδιαφέρεται για το τι συμβαίνει γύρω του) αλλά αν δεν προσέξουμε το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι ατελές ακόμη και επικίνδυνο (όσο υπάρχουν και άλλοι ελλιπώς πληροφορημένοι ή και άσχετοι που μπορούν να στηριχτούν σε αυτά που υποστηρίζουμε).
Φιλικά.
printer friendly version
στείλτε τη σελίδα με e-mail
