Επί δεκαετίες, από την εποχή κατά την οποία ο πληθυσμός της χώρα μας ήταν κυρίως αγροτικός, οι πολιτικοί έχουν μάθει τους αγρότες στα χάδια. Χάδια εποχικά, προεκλογικά και αλλοπρόσαλλα, καταδεικνύοντας την πολιτική μας ανωριμότητα, στην οποία πολίτες και πολιτικοί βολεύονται, με τους πρώτους – εν προκειμένω τους αγρότες – να τεμπελιάζουν, γκρινιάζουν, ωχ-αδερφίζουν και ιδιωτεύουν, τους δε δεύτερους να διστάζουν να πουν την αλήθεια ή να αδιαφορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα.

Ίσως απορήσει κανείς από τον τίτλο του άρθρου αυτού αλλά και την εισαγωγή του. Χάδια στους αγρότες; Αυτούς που πασχίζουν απέναντι στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και βλέπουν από τη μια μέρα στην άλλη να χάνεται η περιουσία τους; Αυτούς που παιδεύονται για ένα σχετικά χαμηλό εισόδημα σε δυσμενείς εργασιακές συνθήκες; Αυτούς που εισπράττουν συντάξεις πείνας; Αυτούς που λιγοστεύουν χρόνο με το χρόνο αφήνοντας την ύπαιθρο για τα αστικά κέντρα; Αυτούς που χρειάζονται γιατρό και πρέπει να οδηγούν χιλιόμετρα; Αυτούς που στο κάτω – κάτω φέρνουν την τροφή στο πιάτο μας;

Όλα αυτά αληθή είναι και περιγράφουν ίσως ένα μικρό μέρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αγρότες στην Ελλάδα του σήμερα. Όμως μήπως είναι ώρα πλέον να ειπωθεί η αλήθεια για αυτά τα προβλήματα και να πάψουμε την κοροϊδία σε σχέση με διαπραγματεύσεις για το πόσο θα είναι η επιδότηση, πόσο θα είναι η αποζημίωση για τον παγετό, πόσο θα είναι η σύνταξη και πόσο ο φόρος του πετρελαίου;

Ας πούμε ορισμένες αλήθειες:

1) Σοβαρή υποστήριξη σε υποδομές προς τους αγρότες δεν έχει υλοποιηθεί ποτέ στη χώρα. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί απέτυχαν παταγωδώς. Επιδοτούμενα σεμινάρια που έγιναν κατά καιρούς λειτούργησαν μόνο ως επίδομα για τις γυναίκες των αγροτών δίχως στόχο λήψης κάποια γνώσης αλλά και ελέγχου για το αποτέλεσμα. Όμως και οι αγρότες ποτέ δεν πάλεψαν για κάτι τέτοιο. Έκλεισαν τις εθνικές κατ΄ επανάληψη για να διεκδικήσουν προνόμια αλλά ποτέ για να απαιτήσουν το κράτος να λειτουργήσει μακριά από τα αστικά κέντρα.

2) Οι αγρότες δεν πλήρωσαν ποτέ ασφαλιστικές εισφορές πράγμα που δημιουργεί εύλογο πρόβλημα στις συντάξεις τους. Γιατί το μοντέλο ασφάλισης που ισχύει για όλους τους υπόλοιπους εργάτες ή ελεύθερους επαγγελματίες δεν πρέπει να ισχύει στους αγρότες; Υπάρχει καμιά λογική στο να λαμβάνουν μια σύνταξη φιλοδώρημα δίχως όμως να έχουν συμβάλει στο ασφαλιστικό τους ταμείο; Μήπως αυτή η εξαίρεση πρέπει να καταργηθεί; Μήπως η σύνταξη του αγρότη μοιάζει με το μισθό του φαντάρου; Μήπως είτε πρέπει να καταργηθεί είτε να γίνει ανάλογη με αυτή που λαμβάνει κανείς από άλλα ταμεία σε συνδυασμό με ανάλογες εισφορές;

3) Οι αγροτικές και κτηνοτροφικές επιδοτήσεις υιοθετήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση με πολλαπλούς στόχους: (α) την αναδιάρθρωση της αγροτικής παραγωγής ώστε να είναι αποτελεσματικότερη, (β) την διατήρηση ενός ποσοστού αυτονομίας ώστε να μην παράγονται το σύνολο των τροφίμων σε χώρες χαμηλότερου κόστους και (γ) τον έλεγχο της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων. Δυστυχώς στη χώρα μας ποτέ οι επιδοτήσεις δεν χρησιμοποιήθηκαν για αναδιάρθρωση, η δε ποιότητα ποτέ δεν παρακολουθήθηκε. Οι αγρότες ποτέ δεν καθοδηγήθηκαν αλλά ούτε κι ελέγχθηκαν σε σχέση με το πως αξιοποίησαν τις επιδοτήσεις. Αφέθηκαν έτσι στο να βολευτούν και να θεωρούν την επιδότηση απλώς σαν πρόσθετο εισόδημα, κατάλληλο για την αγορά Μερσεντικού ή επένδυση στα τοπικά καζίνο. Ακριβώς όπως στο σκάνδαλο του χρηματιστηρίου οι εισαχθείσες εταιρείες δεν εφήρμοσαν το επενδυτικό τους πρόγραμμα και ελέγχονται από το νόμο, ανάλογου μεγέθους είναι και το διαρκές σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων. Δε θα έπρεπε να είχαν ελεγχθεί και οι αγρότες τις τελευταίες δεκαετίες για την τοποθέτηση των χρημάτων των επιδοτήσεων; Όμως τίποτε τέτοιο δεν έγινε με αποτέλεσμα η δομή της αγροτικής μας παραγωγής σήμερα να μην είναι ουσιωδώς αποδοτικότερη από αυτήν του περασμένου αιώνα, ως εκ τούτου να μην είναι οικονομικά βιώσιμη.

4) Οι επιδοτήσεις, με τον τρόπο που μοιράζονται σε όλη την Ε.Ε. έχουν λειτουργήσει σαν κίνητρο για απάτες. Εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι προϊόντων εισάγονται κρυφά κάθε χρόνο από Βαλκανικές ή αφρικανικές χώρες, βαφτίζονται ελληνικά, ζυγίζονται και λαμβάνουν επιδότηση πριν προωθηθούν στην ντόπια ή ξένη αγορά. Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις επιδοτήσεων παραγωγής για τις οποίες ο αγρότης είχε αποζημιωθεί για ολοκληρωτική καταστροφή πριν λίγους μήνες λόγω παγετού. Μπορεί να καταστράφηκαν το Φεβρουάριο οι ελιές, αλλά μέχρι το καλοκαίρι έχουν ως δια μαγείας ξαναεμφανιστεί. Και σαν να μη φθάνει αυτό, όταν χιονίσει και χαλάσουν τα θερμοκήπια, ο αγρότης αποζημιώνεται για να τα ξαναφτιάξει με σίδερο και γυαλί, αλλά αντί αυτού επιλέγει μουσαμά και κοτετσόσυρμα. Όταν δεν ξαναγκρεμιστούν την επόμενη χρονιά, λαμβάνει αποζημίωση λες τα είχε όντως φτιάξει με σίδερο και γυαλί, για να ξαναστήσει τα τσαντίρια του όπως και πριν κ.ο.κ.

5) Η χώρα μας είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος της ορεινή, ως εκ τούτου διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα για ανάπτυξη γεωργίας, με εξαίρεση λίγων περιοχών και προϊόντων. Αντίθετα έχει μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα σε άλλους τομείς όπως για παράδειγμα ο Τουρισμός. Από αυτό κανείς θα ανέμενε ο κόσμος της υπαίθρου σταδιακά να μετακινείται στα τουριστικά επαγγέλματα. Παρόλα αυτά κάτι τέτοιο ελάχιστα συντελείται βάσει των επισήμων στατιστικών. Βλέπετε οι αρπακολλατζήδες της γεωργίας είναι αρπακολλατζήδες και στον τουρισμό και κάνουν και τα δυο ερασιτεχνικά με ολιγόμηνα διαστήματα συστηματικής προσπάθειας. Το δε κράτος ποτέ δεν ασχολήθηκε με τον ανασχεδιασμό της υπαίθρου ώστε να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη μακριά από τα αστικά κέντρα. Ούτε καν κίνητρα για τη μεταφορά εταιρειών υψηλής τεχνολογίας σε χωριά δεν έχουν δοθεί, κάτι που σε άλλα κράτη έχει επιφέρει θεαματικά αποτελέσματα.

6) Οι αγρότες έχουν μάθει στα χάδια των πολιτικών και οι πολιτικοί έχουν μάθει στην εύκολη λύση και την πρόχειρη ενασχόληση με το θέμα. Οι σχέση τους έχει διαμορφωθεί μέσα από αρκετά έτη ακριβώς στο μοντέλο του ανεπαρκή γονιού που δίδει καλό χαρτζιλίκι για να έχει την ησυχία του και του κακομαθημένου παιδιού, που δεν ασχολείται με τίποτε σοβαρά παρά μόνο το πώς θα καταφέρει να πάρει μεγαλύτερο χαρτζιλίκι. Οι αγρότες έχουν μάθει να βλέπουν το κράτος σαν πατερούλη κι οι πολιτικοί έχουν μάθει να μασκαρεύονται τον χαζομπαμπά τους. Δεν πρέπει αυτή η αποκριά να τελειώνει κάποτε;

7) Οι αποζημιώσεις καταστροφών των αγροτών συνιστούν μια τεράστια στρέβλωση κι αδικία έναντι των υπόλοιπων κοινωνικών ομάδων. Όταν ο έμπορος υποστεί κλοπή στο κατάστημά του αποζημιώνεται από το κράτος; Όταν ο οικοδόμος σταματήσει να εργάζεται λόγω κακοκαιρίας αποζημιώνεται από κανέναν; Όταν ο επιχειρηματίας δεν καταφέρει να κλείσει μια συμφωνία ή ζημιώνεται λόγω διεθνών συγκυριών, συναντώντας την δυσμενή πλευρά του επιχειρηματικού ρίσκου, έρχεται το κράτος να τον ξελασπώσει; Όταν το χιόνι ρίξει το δένδρο πάνω στο αμάξι σου, έρχεται ο υπουργός να σου αγοράσει άλλο; Γιατί η κοινωνική αλληλεγγύη θα πρέπει να είναι τόσο ευνοϊκή προς τους αγρότες και να αγνοεί όλους τους υπόλοιπους; Γιατί η αλληλεγγύη θα πρέπει να καταντά σε κίνητρο τεμπελιά; Θα πρέπει να επιλέξουμε είτε ένα μοντέλο ιδιωτικής ασφάλισης που ο καθένας θα πληρώνει ιδιωτικά, είτε ένα μοντέλο δημόσιας εξασφάλισης των πάντων, δηλαδή κατ’ ουσίαν ένα μοντέλο υπαρκτού σοσιαλισμού. Εάν το κράτος αποφασίσει να δώσει και οικονομικά κίνητρα στους αγρότες αυτά, δεν μπορούν να συγχέονται και να αναμιγνύονται.

Πιστεύω ότι κάποια στιγμή πρέπει αφενός να σταματήσει το γλείψιμο των πολιτικών προς τους αγρότες κι αφετέρου να καταλάβουν οι αγρότες ότι δεν είναι κάποιο ιδιαίτερο είδος πολίτη στον οποίοι χρωστάμε κάτι όλοι οι υπόλοιποι. Ένας ορθολογικός σχεδιασμός γύρω από τους οικονομικά πλεονεκτικούς τομείς ανά περιοχή και την θέσπιση κινήτρων παράλληλα με τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών είναι η μόνη συνταγή για την περιφερειακή ανάπτυξη όσο και την ωρίμανση των πολιτικών μας ηθών.

Σεραφείμ Κοτρώτσος ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ (Ηλεκτρολόγος Μηχ.& Μηχ Η/Υ) Άλλα άρθρα του